Andile Kosi als Jezus Christus
Realistisch verhaal
Son of Man maakt van de vier evangelies uit het Nieuwe Testament één realistisch verhaal over verderf en verlossing in het hedendaags Zuid Afrika. Nergens komt de actualisering ongeloofwaardig over en toch heb je het idee dat de film in bijbelse tijden is gedraaid. ?Witte? Jezusfilms, of ze nu historiserend of actualiserend waren, lukten het tot nu toe niet echt te breken met het beeld van de kwezelige Europese Jezus die we kennen van de zondagschoolplaten en bidprentjes. Daarin slaagt Son of Man wel. Het evangelie gesitueerd in een township maakt het leven en vooral het lijden van Jezus, zijn familie en vrienden volkomen geloofwaardig. Zelfs de zang- en dansscènes doen niets af aan het realisme, omdat ze plaatsvinden op momenten waarop men in Zuid Afrika ook zou zingen of dansen. Lijden, sterven én opstanding worden zo verbeeld dat zij geen geloofskwesties meer zijn, maar ervaringsfeiten en een doorleefde werkelijkheid.
Een engel
Afrikaans evangelie
Over de vermenging van het christelijk geloof met Afrikaanse of Aziatische cultuur en politiek is in de kerkgeschiedenis felle strijd gevoerd. Het standpunt van de westerse kerken was vaak dat vermenging besmetting betekende van de kern van het geloof. De manier waarop Dornford-May met de acteurs van het theatergezelschap Dimpho Di Kopane het evangelie naadloos laat passen in de Xhosa cultuur en de Afrikaanse politieke werkelijkheid dwingt respect af en spreekt tot de verbeelding. De doop van Jezus in de Jordaan wordt bijvoorbeeld verbeeld als een Xhosa initiatieritueel. Jongens smeren elkaar in met witte klei, dan ondergaan ze beproevingen en worden ze de rivier door gejaagd om aan de overzijde als man weer boven te komen en het feest te vieren met een okerkleurig gezicht. Precies dat gebeurt er met Jezus in de film. Tijdens de beproeving van Jezus door satan in de woestijn, de openingsscène van de film, zien we Jezus dan ook met een witgekalkt gezicht. Een mooie exegese.
KindsoldaatDe harde sociale en politieke werkelijkheid van Afrika geeft deze vertolking van het evangelieverhaal urgentie. Jezus wees onder verschillende omstandigheden gewelddadig verzet af, zo blijkt uit de bijbel. Als Jezus in deze film van zijn leerlingen vraagt om hun wapens in te leveren, blijkt een van de mannen een kindsoldaat te zijn geweest die ooit gedwongen werd zijn eigen familie af te schieten. Als van jongs af aan wapens je grootste trauma en je enige zekerheid in het leven zijn, is een gelofte van geweldloosheid levensbedreigend en bevrijdend tegelijk. En zo zit de film vol van dit soort indringende scènes waardoor de boodschap van het evangelie iedere vrijblijvendheid verliest.
Pasen en Pinksteren op één dag
Het thema van het Afrika Filmfestival is ?reframing tradition? (traditie in een nieuw kader) en daar is Son of Man eigenlijk helemaal aan gewijd. Belangrijke symbolen en metaforen uit de christelijk theologie en iconografie krijgen een nieuw kader. De verassing van deze film zit in de volgorde waarin de kruisiging, kruisafname, graflegging, verrijzenis, hemelvaart en de uitstorting van de heilige_Geest plaatsvinden. Door te spelen met deze volgorde komen het kruis, de bewening van de dode Jezus door zijn moeder (piëta) en de verrijzenis in een bijzonder licht te staan. Bovendien vallen Pasen en Pinkster hier echt op een dag.
Poëzie en humor
Aan de ernst van het verhaal voegt de regisseur fijnzinnige humor, zang,dans en poëtische beelden toe. De stralenkrans van Maria is het draaiende rotorblad van een oude ventilator, Jezus krijgt van zijn moeder een papieren kroontje op zoals dat in de Engelstalige cultuur tijdens het kerstdiner wordt gedragen, de aanbidding van de Drie Wijzen vindt plaats als Maria de peuter Jezus lekker inzeept voor het bad, engelen zijn zwarte kinderen die beplakt zijn met witte veren, bruiloften, protestbijeenkomsten en begrafenissen worden opgeluisterd met Zuid Afrikaanse zang en dans.
?Son of Man? / Zuid Afrika / Regie: Mark Dornford-May / 86 minuten / Xhosa met Engelse ondertiteling
Africa in the Picture vindt plaats van 7 t/m 16 september in Amsterdam en andere steden. Film by the Sea vindt plaats van 15 t/m 24 september in Vlissingen.
Bron: www.rkk.nl
